Türkün Yüce Tarihi | Genel Kültür - Tarih Sitesi

plaza raporu nedir ve turkler ilk federasyon onerilerini ne zaman sunmuslardir

---

Plaza Raporu nedir ve Türkler ilk federasyon önerilerini ne zaman sunmuşlardır?

---

 Acheson'un batarısızlığa uğramasından sonra, Galo Plaza'nın önerileri gündeme gelir. Galo Plaza, 4 Mart 1964 tarihli Güvenlik Konseyi kararı uyarınca arabulucu olarak atanan Sakari Tumioja'nın 9 Eylül 1964 tarihinde ölümü üzerine, 16 Eylül 1964'de arabulucu olarak görevlendirilen Ekvator Devlet Başkanıdır. Plaza taraflarla bir dizi temaslar yapar. Bu temaslarda Rumlar, Kıbrıs'ın üniter devlet olmasını garanti-ittifak anlaşmalarının kaldırılmasını, Türklere azınlık hakları ve bazı konularda muhtariyet verilmesini kendilerine ise self-determinasyon hakkının tanınmasını isterler. Bundan hareketle Enosise ulaşmayı planlamaktaydılar. Türkler ise, 1960 anlaşmaları ile kurulan düzene coğrafi bir temel sağlanmasını isteyerek, ilk kez resmi bir coğrafi federasyon önerisinde bulunurlar. Buna göre Yayla köyünden Lefkoşa'nın merkezine ve oradan da Mağusa'ya çekilecek bir hatla ayrılan ve ada yüzölçümünün % 38'ine eşit olan 1084 mil karelik Kuzey kesimi Türk Toplumuna bırakılmalıdır. Bu çözüm, her bir taraftan 10 bin ailenin göç etmesi ile sağlanabilir. İki Toplum kendi bölgelerinde federal devletin yetkilerine girmeyen bütün konularda muhtariyete haiz olmalı ve anavatanları ile doğrudan ilişki kurabilmelidir.


Dışişleri, Savunma, federal bütçe, gümrük, ticaret, bankacılık, para basımı ölçü ve standartların saptanması, vatandaşlık, pasaport, posta telekominikasyon ve ceza işlerinde yasama ve yargı yetkisi federal devletin yetki alanına girecekti. Federal Yasama organı; üyelerinin %30'u Türk ve %70'i Rum olan bir Temsilciler Meclisi ile, Toplumların eşit sayıda üyelerle temsil edilecekleri Senato'dan meydana gelmelidir. Bakanlar Kurulunda 70-30, ordu ve poliste 60-40 oranı saklı tutulmalıdır. Federal devletin bir başka devlet ile birleşmesi, ve taksimi yasaklanmalıdır, ittifak ve garanti anlaşması anayasanın ayrılmaz bir parçası olmalıdır.

Plaza, görüşlerini içeren raporunu taraflara 26 Mart 1965'de sunar ve BM Güvenlik Konseyi önüne getirir. Buna göre Plaza Rum görüşlerini benimsemiş, Türklere azınlık haklarını önermiş ve anlaşmayı beğenmeyen Türklerin de Türkiye'ye göç edebilmesini öngörmüştür. Türkiye ve Kıbrıs Türkleri buna karşı çıkarak Plaza'nın yetkisini aştığını, rapor yerine, görüş-öneri sunduğunu ve arabuluculuk yetkisinin sona erdiğini duyurur. Görüldüğü gibi federasyon görüşünü ilk kez ortaya atan ve bunu istikrarlı bir şekilde 1965'den itibaren savunan Türk tarafı olmuştur.

Kaynak:www.forumgercek.com