Türkün Yüce Tarihi | Genel Kültür - Tarih Sitesi
osmanli devletinde duraklamanin sebepleri
Duraklamanın Sebepleri
A- İÇ NEDENLER B- DIŞ NEDENLER
1)-Devlet idaresinin bozulması 1)-Devletin doğal sınırlarına ulaşması(Doğuda İran, Kuzeyde Rusya,Batıda Avusturya)
2)-Askeri teşkilatın bozulması 2)-Avrupada merkezi krallıkların kurulması(Topun kullanılması,Feodaliteninçözülmesi)
3)-İlmiyenin(eğitimin) bozulması 3)-Avrupada Rönesans ve Reform sonucu bilim ve tekniğin gelişmesi
4)-Maliyenin(Ekonomi) bozulması 4)-Avrupanın coğrafi keşiflerle zenginleşmesi(Altınve gümüş Avrupayı zenginleştirdi)
5)-Toplum yapısının bozulması 5)-Coğrafi keşifler sonucu Osmanlı ticaret gelirlerinin azalması,Avrupaki altının
çoğalmasıyla Akçenin değer kaybetmesi
A-İÇ NEDENLER
1)-DEVLET İDARESİNİN BOZULMASI(Merkez yönetiminin bozulması)
a)- Kanuni'den sonra gelen Osmanlı padişahları devlet yönetiminden uzaklaşmışlardı, seferlere
katılmıyorlardı. Böylelikle sadrazamlar padişah adına devleti yönetmeye başladılar. Sokullu
Mehmet Paşanın yeteneği ve Köprülü Sülalesi'nin başarıları padişahları gölgede bırakmıştı.
b)- Kanunlara uyulmamış,saray kadınları,ocak ağaları ve ulema devlet işlerine karışınca devlet
yönetimi bozulmuştu.
c)- III. Mehmetten sonra şehzadelerin "SANCAĞA ÇIKMA" usulü kaldırılınca, Şehzadeler devlet
yönetiminde tecrübe kazanmaktan yoksun kaldılar. (Şehzadeler sarayda KAFES HAYATI yaşadılar.)
d)- Osmanlı Veraset sisteminin etkisi
OSMANLI VERASET SİSTEMİDEKİ DEĞİŞMELER:
* Osman ve Orhan Beyler zamanında ülke hükümdar ailesinin ortak malı idi.
* I.Murat'tan itibaren ülke sadece padişah ve oğullarının sayıldı.
* Fatih Sultan Mehmet en güçü olanın tahta geçme anlayışını getirdi. (Kardeş katliyle amaç
ülkenin birliğini sağlayarak bölünmesini önlemek ve en güçlü olanın başa geçmesini
sağlamaktı.)
* I. Ahmet(Duraklama Devri) döneminde yapılan değişiklikle Osmanlı Hanedanı içinde en yaşlı
ve akıllı olanın (EKBER ve ERŞED) padişah olması esası benimsendi.
2)-ASKERİ TEŞKİLATIN (SEYFİYENİN) BOZULMASI:
a)- Tımarların ( Dirlik topraklar) dağıtımındaki adaletsizlik Tımarlı ordusunun bozulmasına,
Tımarlı sipahilerin sayısının azalmasına, buna karşılık devletin daha fazla maaşlı asker(kapıkulu) almasına sebep oldu.
AÇIKLAMA: Bu durum sadece ordunun bozulmasına değil, ekonomik, sosyal ve idari alanda bir çok
problemin doğmasına sebeb olmuştur.
b)- III. Murat'tan itibaren devşirme kanununa aykırı olarak yeniçeri ocağına asker alınmaya
başlanmış, maaşlı askerlerin artması devletin ulufe ve cülus bahsişlerini ödemede sıkıntı
çekmesine ve kapıkulu ocaklarının bozulmasına yol açmıştır.
AÇIKLAMA: Yeniçeri teşkilatında "OCAK DEVLET İÇİNDİR" ilkesi yerini "DEVLET OCAK İÇİNDİR"
ilkesine bırakmaya başlamıştır.
c)-Donanmanın başına denizcilikten anlamayan kişiler getirilmiş, donanma daha 16. yüzyılın ikinci
yarısından itibaren ihmal edilmeye başlanmıştır.
3)-İLMİYE(EĞİTİM) SINIFINDAKİ BOZULMALAR:
a)- İlmiye sınıfının bozulması, bu sınıfın denetimindeki adalet, eğitim ve belediye işlerinin de
bozulmasına yol açmıştır. Kadılar rüşvetsiz iş yapmamaya başlamıştır.
b)- Medreselerde okutulan pozitif bilimlerin ihmal edilmesi bilim ve teknik alanında Avrupa'nın
gerisinde kalınmasına sebep olmuştur.
c)- Rüşvet verenlerin, çocuk yaştaki kimselerin (beşik uleması) müderris olarak(profesör) atanması
medreselerde verilen eğitimin kalitesinin düşmesine neden olmuştur.
AÇIKLAMA: 17.Yüzyıl bilgini KATİP ÇELEBİ medreselerdeki bu durumu eserlerinde acı bir dille
anlatmaktadır.
4)- MALİYENİN(EKONOMİNİN) BOZULMASI:
a)- Osmanlı Devleti'nin en önemli gelir ve giderleri orduyla ilgiliydi. (Savaş ganimetleri, bağlı
devletlerden alınan vergiler, ordu ve donanmanın maaş ve masrafları)Ordu ve donanmanın
bozulması savaşların kaybedilmesine, ganimet elde edilmemesine, ordunun masraflarının daha da
artmasına, bağlı devletlerin vergilerini vermemesine neden oldu.Kısaca gelirler azalırken,
giderler arttı.
b)- Ulufe ve Cülus bahşişinin artması
ULUFE:Yeniçeri ve diğer kapıkulu askerine 3 ayda bir verilen maaş
AÇIKLAMA: Kapıkulu askerinin artması hazineden ödenen ulufe miktarının da artmasına sebep
olmuştur.
CÜLUS: Tahta çıkmak demektir.Padişahlar tahta geçtiklerinde kaapıkulu aaskerlerine Cülus bahşişi
dağıtırlardı.
AÇIKLAMA: Duraklama ve gerileme dönemlerinde sık sık padişah değişikliği Cülus bahşişinin de sık
sık dağıtılmasına sebep olmuştur.
c)- Yeni ticaret yollarının bulunması(Ümit Burnu) ve kapitülasyonlar ticaret ve gümrük gelirlerinin
azalmasına sebep oldu.
d)- Avrupalıların Osmanlı piyasasına sürdükleri altın ve gümüş Osmanlı parasının değer kaybına neden
oldu.
5)- TOPLUM YAPISINDAKİ BOZULMALAR:
a)- Nüfusun artışı ile işşiz ve topraksız insanların ortaya çıkmıştır.
b)- Yönetim, ekonomi adaletteki bozulmalar Anadolu, Rumeli ve diğer eyaletlerde iç isyanların
çıkmasına neden olmuştur.
c)- Osmanlı toplumunun değişik din, mezhep ve uluslardan oluşması nedeniyle bu unsurlar merkezi
otoritenin bozulmasıyla dağılma eğilimi içine girmişlerdir.
DURAKLAMA DEVRİNDE OSMANLI DEVLETİNİN TOPRAK DURUMU NASILDI
* Duraklama devrinde toprak kaybı olmamakla birlikte, kayda değer bir toprak kazancı da
gerçekleşmemiştir.
* Yeni alınan yerler olmakla birlikte bu devirde yükselme devrindeki ilerleme hızı devam
ettirilememiştir.
Toplam 597450 ziyaretçi (1052470 klik) kişi burdaydı!