Türkün Yüce Tarihi | Genel Kültür - Tarih Sitesi
Molla Fenari
Molla Fenari
Bu konuda 3 farklı kaynaktan alıntı alınarak bilgi paylaşımı yapılmıştır.
Ilk Türk seyhülislami olan Molla Fenarinin asil adi Semseddin Mehmed'dir. 1350 yilinda Maveraünnehir'de dogmus, 1430 yilinda Bursa'da ölmüstür. Devrinin en ünlü bilginlerinden idi. Dini bilgiler yaninda matematik ve astronomide de derin bilgi sahibi olan bir müderris (profesör) tir. Yildirim, Çelebi Mehmed ve II. Murad devirlerinde, bu hükümdarlardan ve halktan büyük saygi görerek yasadi.
Molla Fenari'nin Enmûzecü'l-Ulûm (Bilimler Örnegi) adli eseri, yüz kadar bilim dalinda ansiklopedik bilgiler verir. "Ayrica Husûlü'l-Bedâi Usûlü-Serait (Seriat usulünde yenilikler meydana getirme) ve Feraiz-i Saraciye Serhi adli eserleri vardir.
Sultan II. Murad 1424 yilinda ona "Müfti'l Enamlik" görevini verdi ve böylece seyhülislamlik makami kurulmus oldu. O devirde seyhülislam sadrazamdan sonra gelen en yüksek devlet memuru idi ve adalet, egitim, diyanet islerini yürütürdü.
Molla Fenarî, mahkemede Yildirim Bayezid'in sahitligini kabul etmeyerek, adalet önünde hükümdarla herhangi bir vatandasin esit haklara sahip oldugu ilkesini getirmistir.
Osmanlıların ilk şeyhülislamıdır. Mısır'da tahsil ve terbiye görmüş, Memluk Sultanı Müeyyed'in iltifatlarını görmüştür.
Osmanlı Sultanı Çelebi Mehmed'in çağrısı üzerine gelmiş ve Bursa kadılığına tayin edilmiştir (1424). Sonra Manastır Medresesi müderrisliği de kendisine tevdi edildi. Vermiş olduğu fetvalarla halkın hukukunu korumada dikkat çekmiş ve II. Murad tarafından "Müftiyyu'l-enâm" unvanıyla ilk şeyhülislam tayin edilmiştir. Bu üç vazifeyi 6 yıl birlikte yürütmüştür.
Molla Fenari halk tarafından o kadar çok seviliyordu ki, cuma için camiye çıkacağı zaman halk onu görmek için yola dizilirdi. Sultana karşı halkın hukukunu savunmada ibretli sahneler sergilemiştir. Bir seferinde bir davadan dolayı tanık olarak gösterilen Yıldırım Bayezid'in şahitliğini, onun yüzüne karşı söylediği şu sözlerle reddetmiştir:
"Hakk'a ibarette kusur eden Yıldırım'ın halk hukukunda da laubaliliğe kapılıp yalan yere tanıklık edebilme ihtimali vardır."Yıldırım gibi bir hükümdara böyle hitab etmesi, o devirde kadının hukuk anlayışını ve hukukun üstünlüğünü göstermesi bakımından oldukça ilgi çekicidir.
Molla Fenari bu hadiseden sonra Bursa'yı terketmişse de Yıldırım onun tekrar gönlünü almış ve Bursa'ya getirtmiştir. 1402'de Timur Bursa'yı işgal ettiği zaman Molla Fenari de esir düşmüştür.
Hayatımn sonlarında gözleri görmez olmuştur. Bursa'da bir cami ve bir medrese yaptırmış, onbin ciltlik bir kütüphane kurmuştur. Nisan 1431 (H. 834)'de vefat edince kendi yaptırdığı caminin yanına gömülmüştür.
Molla Fenari'nin bir menkabesi:
Osmanlıların ilk şeyhülislamı Molla Fenari Şeyhülislam olmadan önce Bursa kadısı idi. Onun kadılığı sırasında bir adam pazardan bir at satın aldı. Fakat alışverişin hemen arkasından atın hasta olduğunu farket-ti. Geri vermesi gerekiyordu, ama satın aldığı adamı zorluk çıkartır, atın hastalığını kabul etmez diye önce kadıya gidip resmi kanaldan işi sağlama bağlamak istedi. Mahkemeye gittiğinde kadıyı (Molla Fenari) yerinde bulamadı, işini ertesi güne bıraktı. Fakat o gece öldü. Adam ertesi gün olanları kadıya anlattı, mağdur olduğunu, ne yapması gerektiğini sordu. Molla Fenari, "Senin zararını ben ödeyeceğim" dedi. Adam hayretle kadıya baktı, "Niçin siz ödeyeceksiniz, konuyla hiçbir ilginiz ve suçunuz yok ki..." dedi. Molla Fenari, "Evet öyle görünüyor ama aslında benim de suçum büyük. Eğer sen dün makamıma geldiğinde ben yerimde olsaydım, olaya müdahale eder, atı geri verdirir, paranı iade ettirirdim. At da sahibinin elinde ölmüş olurdu. Bu imkân şimdi yok olmuştur. Senin zararına benim makamımda bulunmamam sebep olduğu için zararını ben ödeyeceğim" dedi ve ödedi.
Doğum: 1350, Maveraünnehir
Ölüm: 1430, Bursa
Osmanlı şeyhülislâmı ve bilgini. Molla Fenari de denir.
Zamanının önemli bilginlerinden, din bilimlerinin yanı sıra matematik ve astronomi öğrendi. Önce Bursa, sonra Mısır'da müderrislik yaptı. Çelebi Mehmet'in çağrısı üzerine Bursa'ya döndü. II. Murat tarafından şeyhülislâmlığa getirilerek (1424), Osmanlı Devleti'nin ilk şeyhülislâmı oldu. Altı yıl bu görevde kaldı. 10.000 cildi bulan zengin bir kütüphanesi vardı.
Kendi yapıtlarının sayısıysa 100 kadardır. Bunların arasında en önemlileri 100 kadar bilim dalında ansiklopedik bilgi veren "Enmûzec-ül-Ulûm" (Bilimler Örneği) ve "Husûl-ül-Bedâi fî Usûl-il-Şerâyi) "Şeriat Usulünde Yenilikler Meydana Getirme) adlı yapıtlarıdır. Ayrıca dinî konularda yazılmış risaleleri, tefsirleri, şerhleri ve haşiyeleri vardır. Mezarı Bursa'da, kendisinin yaptırdığı caminin bahçesindedir.
Toplam 597028 ziyaretçi (1050482 klik) kişi burdaydı!